Türkiye Tekstil Sanayii İşverenleri Sendikası (TTSİS) ve Türk Tekstil Vakfı (TTV) ortaklılığında yürütülen Tekstil Sektöründe Mesleki Eğitim Kalitesinin Artırılması Projesi 30 Kasım’da gerçekleşen Kapanış Semineri ile sona erdi. Proje kapsamında Milli Eğitim Bakanlığımıza bağlı teknik liselerde çalışan 147 tekstil teknolojisi öğretmeni, sektörün ihtiyaçlarına uygun şekilde güncellenmiş müfredat doğrultusunda eğitim aldı.

PwC’nin 26. Küresel CEO Araştırması’nda*, ülkemizin önde gelen şirketlerinin CEO’ları önümüzdeki 10 yıl sektörlerin kârlılığını etkileyecek en önemli faktörler sorulduğunda, yüzde 66 oranında “iş gücü/yetenek” eksikliği cevabını vermişler. Üstelik ülkemizin küresel tedarik zincirleri içindeki yerini sağlamlaştırmak için yıllardır üretimde en önemli avantajı olarak görülen yaklaşık 35 milyonluk genç iş gücüne rağmen. Bu durum sadece Türkiye için bir risk olarak görülmüyor, tüm dünyada ciddi bir işgücü kıtlığı sorunu yaşanıyor. Geçtiğimiz yıllarda AB ve ABD gibi ekonomiler, işgücü piyasasını bozacak düzeyde düşük işsizlik oranıyla karşı karşıya kaldı. Bu soruna dikkat çekmek için Avrupa Birliği, 2023’ü “Beceri Yılı” ilan etti. Mesleki becerileri geliştirmek için fonlar ayrıldı, hatta “üçüncü ülkelerden yetenekleri çekmek” öncelikli bir strateji olarak belirlendi.

Ülkemizin istihdamda ve ihracatta lokomotif sektörlerinden biri olan tekstil ve hazır giyimde de durum farklı değil. Sanayicimiz bir yandan dalgalanan siparişler ve belirsizlikle mücadele ederken, bir yandan da uzun süre doldurulamayan açık pozisyonlarla karşı karşıya kalıyor. Üstelik, Sendikamızın Korn Ferry Danışmanlık ile işbirliği yaptığı ücret araştırmaları, sektörümüzdeki ücret artışlarının ortalamaların üstünde olduğunu gösteriyor.

İşgücü alanındaki sorunların en kökten çözümünün mesleki eğitimde olduğu bilinciyle hareket eden ve daha önce de Mesleki ve Teknik Eğitim Merkezlerini hayata geçirmiş olan Sendikamız, bu konuda tasarladığı projesiyle AB Türkiye Delegasyonu ve Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nca yürütülen İnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi Programı tarafından hibe desteği almaya hak kazandı.

Sanayinin ihtiyaçlarıyla uyumlu eğitim müfredatı

Sözleşmesi Şubat 2022’de imzalanarak başlanan proje kapsamında öncelikle sektörün ihtiyaçlarını tespit etmek üzere kapsamlı bir analiz çalışması yapıldı. Alanında uzman akademisyenler, TTSİS üyeleri ve tekstil sanayiine yön veren kurumların yetkilileriyle yapılan görüşmeler ve yaklaşık 250 kişiye uygulanan anket çalışması, projeye yön veren en önemli kaynak oldu. Sanayi temsilcileriyle yapılan görüşmeler, projenin çıkış noktası olan “sektörümüzde mesleki eğitim kalitesinin, okullarımızda yönetimlerin ve öğretmenlerimizin tüm çabasına rağmen, tekstil sektörünün hızlı ilerlemesinin gerisinde kaldığı” varsayımını doğrular nitelikteydi.

İşletmelerin, kendi bünyelerinde staj yapan öğrencilerin bilgi ve yetkinlikleriyle ilgili sorulara verdiği cevaplar, bu konularda genelde ortalama ya da düşük oranlara işaret ediyordu. Örneğin “öğrenci hammaddeyi ayırt edebiliyor mu” sorusuna verilen cevaplar, bu yetkinliğin ortalama düzeyde olduğunu gösteriyor.

Yine stajyer bir öğrencinin makine kullanma becerisine ilişkin sorulan soruya verdiği cevaplar, okullardaki pratik yapma eksikliğini gösteriyor.

Bu analiz ve akabinde İstanbul, Adana, Kayseri ve Gaziantep’te yapılan çalıştaylarda tekstil teknoloji alanında özellikle Elyaf ve İplik, Kumaş, Dokuma, Örme, Boyama, Terbiye, Baskı, Kaplama ve Tekstilde Dijitalleşme ve Sürdürülebilirlik, Geri Dönüşüm ve Döngüsel Ekonomi altındaki eğitim başlıkları belirlenerek teorik ve işbaşı eğitim müfredatları oluşturuldu.

150 tekstil teknolojisi öğretmenine yenilikçi eğitim

Teorik Eğitimler Türkiye Tekstil Sanayii İşverenleri Sendikası ve Türk Tekstil Vakfı’nın 2005 yılında Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) ile imzaladığı ortak bir protokol kapsamında, Çerkezköy, Kayseri ve Adana’da kurulan Mesleki ve Teknik Anadolu Liseleri ile proje kapsamında İstanbul’da kurulan Sektörel Mükemmeliyet Merkezi’nde gerçekleştirildi. Her biri iki hafta süren eğitim programları kapsamında iş başı eğitimleri ise Sendikamız üyelerinin yanı sıra mesleki eğitimin önemine inanan diğer tekstil üreticilerinin fabrikalarında gerçekleştirildi. 

Eğitimleri başarıyla tamamlayan ve MEB tarafından yurt dışı teknik gezi katılımı seçim kriterlerine uygun görülen öğretmenlerden oluşan iki grup, iyi uygulamaları yerinde görebilecekleri yurt dışı teknik gezilerine katıldılar. 10 Tekstil Teknoloji Öğretmeni 10-13 Haziran 2023 tarihlerinde Milano’da sektörümüzün en önemli etkinliklerinden biri olan ITMA Tekstil Makineleri ve Teknolojileri Fuarı’nı ziyaret ettiler. Yaptıkları değerlendirmelerde, tekstil üretimindeki en güncel yenilikleri takip etme fırsatı bulduklarını ve gördüklerini okullarına ve öğrencilerine aktardıklarını belirttiler.

25 öğretmenden oluşan ikinci bir grup ise Almanya Stuttgart’da bulunan Alman Tekstil ve Elyaf Araştırma Merkezi DITF’i (German Institute of Textile and Fiber Research Denkendorf) ziyaret ederek tekstilin kullanıldığı yenilikçi alanlar, tekstil atığının geri dönüşümü ve tekstil atık suyunun yeniden değerlendirilmesi gibi günümüzün en önemli konularındaki gelişmeleri izlediler. Tekstil mühendisliği eğitimini Türkiye’de tamamlayarak DITF ekibine katılan ve uzun yıllardır araştırmalara katkı sağlayan Çiğdem Kaya’nın liderlik ettiği gezide, öğretmenler ve projemiz teknik uzmanları oldukça ilgi çekici araştırmaları gözlemledirler. Öğretmenler, bu program sayesinde bu tür projeleri ülkemizde de hayata geçirmek için motive olduklarını ifade ettiler.

Proje süresince, farklı illerde yapılan toplantılarda tekstil teknolojisi alanında mesleki eğitimin önemi hakkında farkındalık yaratılması sağlandı. Gerçekleştirilen toplantılarda Sendika üyelerimiz, sektör temsilcileri, tekstil meslek lisesi öğretmenleri, öğrenciler, akademisyenler, Milli Eğitim İl ve İlçe Müdürlükleri bir araya gelerek, tekstil sektöründe mesleki eğitimin devamlılığının sağlanması için yeni işbirliklerinin adımlarını attılar. Toplantılarda bu okullardan mezun olarak sektörde çalışan gençler, öğrencilerle kendi deneyimlerini paylaşarak, bu sektörün aslında yenilikçi ve fırsatlarla dolu bir alan olduğunu anlattılar.

Gençleri çekmek için kurum kültürü kritik

Bu toplantılarda, işverenlerin de gençleri sektöre çekmek ve mevcut çalışanlarını ellerinde tutabilmek için yapması gerekenler konuşuldu. İstanbul’daki kapanış toplantısında konuşan Kurum Kültürü Uzmanı Dr. Derya Türkkorkmaz, gençlerin artık çalışacakları şirketi seçerken sadece ücret ve diğer maddi olanaklarına değil, içinde bulunacakları şirketin kültürüne de baktıklarına değindi. Türkkorkmaz işverenlere, yeni yetenekleri şirketlerine çekebilmek için onların fikirlerine değer veren, gelişim imkânı sunan, adil bir performans yönetimi sağlayan bir kurum kültürü oluşturmalarını tavsiye etti. Kapanış toplantısında katılımcılara hitap eden MEB Mesleki ve Teknik Eğitim Daire Başkanı Murat Nedirli ise başarıyla tamamlanan bu projenin çıktılarını önemsediklerini, tecrübelerini paylaşan kursiyerlerin önerilerini not aldığını ve mesleki eğitim kalitesinin artırılması için çalışmaya devam edeceklerini belirtti.

Proje yüzde 99 performans başarısıyla tamamlandı

Tekstil sektörüne istihdam sağlayan meslek lisesi mezunlarının mesleki becerilerini sektörün ihtiyaçları doğrultusunda geliştirmek, mevcut mesleki eğitim kalitesini artırmak ve eğitimle istihdam arasında güçlü bağlantılar kurmak için tasarlanan proje, 22 ayda birçok faaliyet gerçekleştirdi. 150 öğretmene teorik ve işbaşı eğitimi verildi, 25 öğretmen yurt dışı teknik gezisine götürüldü, 60 başlıkta öğretmen eğitimi müfredatını hazırlandı ve daha fazla öğretmenin online olarak faydalanabilmesi için e-öğrenme platformu kuruldu. Bağımsız denetçiler tarafından yapılan değerlendirmeler sonucunda Sendika liderliğinde yürütülen projenin yüzde 99 oranında öngörülen performans değerlerine ulaştığı raporlandı. 

Söz konusu proje tamamlanmış olsa da, proje kapsamında oluşan işbirlikleri sayesinde Sendikamız ve Vakfımız mesleki ve teknik eğitim konusunda çalışmaya devam edecek. Her iki kurumda da uzun yıllardır biriktirilen tecrübe ve bilgi, kurulan ortak mekanizmalarla günümüzün en önemli sorunlarından biri olan mesleki eğitim ve sektörün ihtiyaçları arasındaki boşluğu kapatmak için kullanılacaktır.